Գորգատեսակն իր անունը ստացել է ըստ հարդարանքում առկա զարդանախշերի:

Գորգն ունի համաչափ դասավորությամբ հարդարանք, որի հիմնական մոտիվը ութաթև աստղն ու դրա կենտրոնում տեղադրված ծաղկած խաչն են: Վերջինս էլ խորհրդանշում է արական և իգական սկզբների միաձուլումը, սերնդագործման գաղափարը:

 

Տարբերակներից մեծ մասի համար բնորոշ են վահանները երկու կողմից շրջապատող հրեղեն հավքերը, թևավոր նժույգները կամ այլ առասպելական կենդանիներ, որով վահանը կապվում է նաև արեգակի, երկնքի կերպավորման հետ: Գորգատեսակի ամբողջ դաշտը հարդարվում է ծաղկային և փոքրիկ կենդանական մոտիվներով: 

 

Թյուրիմացորեն «Աստղհավք» տիպի գորգերը գրականության մեջ անվանում են «Աղստաֆա», թեև ըստ գորգի արևմտյան խոշոր գիտակ Յան Բենետի դիտողության, նշվաշ բնակավայրում դրանք երբեք չեն հյուսվել: Տարածքի որոշ գյուղերում այս հորինվածքին տրվող «Աստղհավք» անունըցույց է տալիս, որ տեղի է ունեցել պատահական կամ միտումնավոր նմանեցում հնչողությամբ մոտ «Աղստաֆա» տեղանունի հետ: 

Մինչ օրս մասնագետների շրջանակում վիճելի է գորգատեսակի Աղստաֆայի տարածքային պատկանելությունը: Գորգի վաղագույն օրինակները գործվածքային առումով մոտ են Շիրվանի տարածքի գորգերին, ինչից ոմանք հակված են կարծել, որ «Աստղհավք» տեսակի գորգերրը հյուսվել են Ղուբայի և Շիրվանի տարածաշրջանում: 

 

«Աստղհավք» տեսակի գորգերը բարձր են գնահատվում գորգերի միջազգային շուկայում՝ գեղարվեստական և եզակի հարդարանքի շնոհիվ: Նման օրինակ գորգերի համար իբրև հիմնադաշտի գույն ծառայել է հիմնականում կապույտը, որորշ դեպքերում հանդիպում է նաև կարմիրը: 

Գորգի, որպես առանձին տեսակի օրինակներ հանդիպում ենք 19-րդ դարից սկսած: Հնագույն օրինակների հենքը հատուկ տեսակի բրդյա մանվածք է ունեցել, իսկ քիչ դեպքերում հանդիպում է նաև այծի մազի և բրդի խարնուրդով մանվածք:

 Գորգը բնորոշ է Ուտիքի, Սյունիքի, Վայոց ձորի և Դիզակի տարածաշրջանին:



Աղբյուրը՝

Աբրահամ Լևի Մոհեբան, Անտիկ գորգերի հանրագիտարան․ գործվածքի 25 դար,

Հայկական գորգարվեստ, XVII-XX դարեր, Հայաստանի պատմության թանգարան։

×

Հարցման ձև